YAHUDİLİKTE TEMEL KAVRAMLAR / MİTSVA {2}

Yusuf BESALEL Kavram
9 Nisan 2008 Çarşamba

Bazı kişilerin Mitsvot'un Tanrı'ya koşulsuz itaatin bir şeklini ifade ettiğini ve bunların tartışılamayacağını ileri sürmelerine karşın Maimonides, Mitsvot'un rastgele olmadığını ve kişinin bedeninin ve ruhunun iyiliği için olduğunu (Yad, III, 271) söylemiştir. Modern Yahudi filozoflarından Joseph D. Soloveichik, Tanrı'nın insanoğlunu başka yaratıklardan Mitsvot'la daha üstün kıldığını belirtir. Bilgeler ise, bir Mitsva'nın Kavana (şuur) ile icra edilmesi gerektiğini vurgularlar. Mitsvot'un yerine getirilmesinde bunları Tanrı'nın emrettiğini anımsamak için genellikle bir beraha söylenir ("... bizleri emirleriyle Kutsayan ve bu Mitsva'yı yapmayı emreden...") Rabiler, en büyük Mitsva'nın Tora çalışmak olduğunu ve bunun ve Mitsva yapmanın, eninde sonunda kişiyi sırf Mitsva için yönelteceğinin altını çizerler. Kabala'nın öğretmenleri ise Mitsvot'ta birtakım gizemli güçler sezinleyerek Mitsvot'un uygulanmasından evvel özel dualar oluşturmuşlardır. Bilgeler, bir kızın Mitsvot ile yükümlü olduğu (Bat-Mitsva) yaşın 12, bir erkek çocuğun da Mitsvot ile yükümlü olduğu (Bar-Mitsva) yaşın 13 olduğu kaidesini koymuşlardır. Fakat bir baba, çocuklarının hazır olmaları için kendilerine daha küçük yaşta bunları öğretmekle yükümlüdür. Bilgeler, ayrıca bir Mitsva'nın, güzelliği de dikkate alarak (örneğin güzel bir Suka, güzel bir Sefer Tora) (Şabat, 133b), neşe ile (Levililer, Rabba, 34:9) yapılması gerektiğini fakat yasakların ihlali durumunda bir mitsvanın geçerli olamayacağını (Sukka, 30a) da belirtmişlerdir. Aynı şekilde bir mitsva ile meşgul olan,  aynı zamanda oluşan başka bir Mitsva'dan muaftır (Berahot, 11a, 17b) ve yapılan bir Mitsva, bir diğeri nedeniyle ertelenemez. (Çıkış, Mehilta, 12:17) Tora Mitsvot'a uyana barış, bereket vaadeder. Tanaim'e göre: "Bir Mitsva'yı uygulayana iyi şeyler gelir - günleri uzar..." (Kiduşin, 1:9) Buna karşılık bir Amora'ya göre Mitsvot'a uyan için bu dünyada ödül yoktur. (Kiduşin, 39b) Başka bir Amora ise Tora'daki şu sözleri (Tesniye, 7:11): "Sana bugün yapılmasını emrettiğim... emirlere uyacaksın" yorumlayarak şöyle demiştir: "Bugün (bu dünya) yapmak içindir; yarın (gelecek alem) ödül içindir" (Erusin, 22a). Bir kişi bir mitsva yaptığı zaman, o mitsva onu ıstıraptan ve suç işlemekten korur (Sota, 21a). Yaptığı Mitsvot, bir kişinin "kredilerine" işler ve işlediği suçlar için bir denge teşkil eder; fazladan bir mitsva o kişinin lehine teraziyi çevirerek onun bir "tsadik" - doğru ve dürüst insan olarak tanımlanabilmesini sağlar. (Kiduşin, 39b)

Rabinik kaynaklar Tora'da emredilmediyse dahi herhangi bir dinsel zorunluluğun ifa edilmesini Mitsva olarak kabul ederler. Talmud'a göre "Bilgelerin sözlerine kulak vermek” bir Mitsva'dır. (Hullin, 106a)

MİTSVALARDAN BAZILARI: Bu bölümde, yapılması ve yapılmaması Tora'da emredilen mitsvotun birçoğu; belirli bir gruplandırma dahilinde ve Tora'daki ilgili Bap'a atıfta bulunmak kaydıyla, yaklaşık bir açıklama şeklinde zikredilmiştir. (Özellikle Mişkan ve Bet Amikdaş'ın varlığında geçerli olan, bu mabetlerle ilgili olan, ayrıca korbanları, kahinleri, bazı temizlik kaidelerini, tarihsel olayları, esirleri, bazı ritüelleri, vb. içeren bazı mitsvot, günümüzde güncelliğini yitirmiştir.)

Yapılması zorunlu olan:

1. Emirler: (248 tanedir): a) Tanrı'yla ilgili emirler: Yahudi kişi, Tanrı'nın varlığına inanmak (Çıkış, 20:2); O'nun birliğini (Tesniye, 6:4) kabul etmek mecburiyetindedir; O'nu sevmeli (Tesniye, 6:5), O'ndan korkmalı (Tesniye, 6:13) ve O'na hizmet ve ibadet etmelidir. (Çıkış 23:25; Tesniye 11:13, 6:13 ve 13:5)... kişi eylemlerinde Tanrı'yı taklit etmeli (Tesniye 28:9) ve O'nun ismini kutsallaştırmalıdır. (Levililer, 22:32)

b) Tora ile ilgili emirler: Yahudi kişi "Şema"yı her sabah ve akşam söylemeli (Tesniye 6:7), Tora'yı öğrenmeli ve başkalarına öğretmelidir. (Tesniye, 6:7) "Tefilin"i başına (Tesniye, 6:8) ve koluna (Tesniye, 6:8) bağlamalıdır. Giysileri için tsitsit oluşturmalı (Sayılar, 15:38) ve kapı süvesine bir mezuza yerleştirmelidir (Tesniye, 6:9)... Her Yahudi'nin Tora'sı (tomarları) olmalıdır. (Tesniye, 31:19). Kişi, yemek yedikten sonra Tanrı'ya şükretmelidir (Birkat Amazon). (Tesniye, 8:10)

devam edecek...
Kaynakça: "Yahudilik  Ansiklopedisi", Cilt I, II, III Yusuf Besalel